Sabah

1954, 169x110 cm, yağlı boya.

Tetyana Nilivna Yablonska (1917-2005) Sovyet resim sanatının önemli temsilcilerinden biridir. 1982 yılında Halk Sanatçısı unvanı almış, uzun yıllar eğitimcilik, 1951-1958 arasında ise Ukrayna parlamentosunda milletvekilliği yapmıştır.

Aslı Moskova Tretyakov Galeri’sinde bulunan Sabah adlı bu yapıtı, birkaç açıdan dikkate değer. Öncelikle, Sovyet toplumcu gerçekçiliğinin hiç de “kaba propaganda” biçim ve içerikli olmadığının, tam tersine, günlük yaşamın kılcal damarlarına inen, yalın, bireysel, yer yer lirik anlam alanlarına yaslanabilen, güçlü simge ve ifade araçları kullandığının göstergelerinden biridir. Ardından, Sovyet dünyasında “günlük yaşam” kavramının, taşıdığı “değer” açısından, makro ölçekli “değer”ler (ideolojik, siyasal, ulusal) ile kolayca örtüşebildiğinin, bunun için, on yıllar boyunca ileri sürüldüğü gibi, fabrika, kolhoz veya bireysel “kahramanlık” izleğine (tema) başvurmaya gerek bulunmadığının, günlük yaşamın arı, gerçekçi, “umut” esinleyen sıradan anlarını yansıtmanın yeterli olacağının kanıtlarından biridir. Ve nihayet, 2. Dünya Savaşı’ndan maddi ve insani olarak büyük yıkımla çıkmış bir ülkenin, geleceğe olan güvenini, gençlik üzerinden aralıksız tazeleyebilen düşünsel ve duygusal gücüne yönelik güçlü mesaj taşıyan yapıtlardan biridir.

Tablonun tasarımı, dikey bir kompozisyon ve merkezine oturtulmuş, yukarı yönlü zarif hareketli, ince uzun, narin görünümlü genç bir kız; bolca gün ışığının eşlik ettiği, sağlıklı, canlı, belirli bir disiplini yansıtan, akılcı ve modern günlük yaşam ortamı; içsel dinamizmin tetiklediği, etkin ve yararlı bir güne hazırlık başlangıcı.

Çok ince çalışılmış sabah ışığı, tablodaki bütün cisim ve renklere dikkatlice yedirilmiş. İç ısıtan, umut aşılayan bir aydınlık. Açık sarı ve mavi, beyaz, toprak renkleri, uyum, tazelik, yenilenme duygusuna destek oluyor.

Denetimli dokunuşlar, net çalışılmış kıvrımlar ve ahşap yüzeyler, akademik kesinlik ile canlı bir kendiliğindencilik izlenimini iç içe geçirebiliyor. Balkona açılan kapıyla genişleyen kompozisyon, yaşamı kucaklamayı simgeliyor.

Kompozisyon ve renkler insancıl bir yumuşaklığı yansıtırken, aydınlık iç mekân görünümü, gerçekçi ve yalın ortamıyla, Sovyet günlük yaşamının toplumsal “etik”ine yönelik estetik bir köprü oluşturuyor.